Καπνός και βαμβάκι

Ενημέρωση από τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Αλέξανδρο Κοντό της Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου για θέματα καπνού και βάμβακος Α. ΚΑΠΝΟΣ 1. Κατά τη διάρκεια της αναθεώρησης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής τον Ιούνιο του 2003, επί ελληνικής προεδρίας, υπήρξε έλλειμμα διαπραγμάτευσης από την Ελληνική Κυβέρνηση, με αποτέλεσμα να εξαιρεθούν από τη συζήτηση και τις αποφάσεις τα μεσογειακά προϊόντα, βαμβάκι, καπνός, ελαιόλαδο, που είναι από τα πιο βασικά για την αγροτική οικονομία της χώρας μας. 2. Η επιλογή της ολικής αποσύνδεσης, που οδήγησε σε σημαντική μείωση της καπνοκαλλιέργειας στην Ελλάδα, ήταν απαίτηση του συνόλου των καπνοπαραγωγών και των συνδικαλιστικών και συνεταιριστικών οργανώσεών τους. 3. Μετά την αναθεώρηση του τομέα του καπνού στην Ευρωπαϊκή Ένωση τον Απρίλιο του 2004, διαμορφώθηκε για πρώτη φορά στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, σε συνεργασία με όλους τους φορείς του κλάδου, μακροχρόνια εθνική στρατηγική για το προϊόν. Η εφαρμογή της στρατηγικής αυτής είχε ως αποτέλεσμα την ποιοτική αναβάθμιση του ελληνικού καπνού, την αύξηση της ζήτησής του και την άνοδο των εμπορικών τιμών. Συγκεκριμένα, στις δύο ποικιλίες ανατολικού τύπου καπνού που συνεχίζουν να καλλιεργούνται στη χώρα μας, οι τιμές διαμορφώθηκαν ως εξής: Μπασμάς από 2,90 €/κιλό το 2000 σε 3,50 €/κιλό το 2006 και ποικιλία Κατερίνη από 1,80 €/κιλό το 2000 σε 3,45 €/κιλό το 2006. 4. Η εθνική στρατηγική για το προϊόν, περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων: α. Μετατροπή των Ομάδων Παραγωγών σε ισχυρούς πρωτοβάθμιους συνεταιρισμούς. β. Προώθηση του μοντέλου της συμβολαιακής καλλιέργειας. γ. Περιορισμό του κόστους παραγωγής του χωρικού καπνού, αναβάθμιση της ποιότητάς του και τόνωση της ανταγωνιστικότητας του προϊόντος, με τη λήψη κατάλληλων μέτρων, όπως η ενίσχυση της έρευνας, η καθιέρωση της χρήσης πιστοποιημένου σπόρου, η συνεχής επιμόρφωση των καπνοπαραγωγών, η εκτέλεση έργων υποδομής στις καπνοπαραγωγικές περιοχές κ.ά. 5. Ο ελληνικός καπνός, μετά από εκστρατεία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, είναι ο πλέον ποιοτικός καπνός στον κόσμο, αφού παράγεται στο σύνολό του με τους κανόνες ολοκληρωμένης διαχείρισης της παραγωγής. Αυτό σημαίνει, μειωμένη χρησιμοποίηση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50%, προστασία των καπνοπαραγωγών και του περιβάλλοντος και σημαντική μείωση του κόστους παραγωγής. 6. Για πρώτη φορά καλύφθηκαν από τον ΕΛ.Γ.Α. ασθένειες που πλήττουν την καπνοκαλλιέργεια. Είναι χαρακτηριστικό, ότι οι καπνοπαραγωγοί της χώρας από 45 εκατ. ευρώ που εισέπραξαν από τον ΕΛ.Γ.Α. στο διάστημα 2000-2003, στο αμέσως επόμενο ίδιο χρονικά διάστημα 2004-2007 εισέπραξαν 86 εκατ. ευρώ, ποσόν σχεδόν διπλάσιο του προηγούμενου. 7. Για τη μεταφορά του 50% των ενισχύσεων του τομέα του καπνού από τον Πυλώνα Ι στον Πυλώνα ΙΙ, στις τρεις τελευταίες μέχρι το 2013 περιόδους, βρίσκεται σε εξέλιξη προσπάθεια από τα Υπουργεία Γεωργίας των Κρατών-Μελών που καλλιεργούν καπνό, να παραμείνουν οι πόροι στον Πυλώνα Ι, τουλάχιστον ως το 2013. 8. Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων της χώρας μας πρωτοστατεί στην προσπάθεια αυτή εδώ και ένα χρόνο και στο πλαίσιο των συζητήσεων για το HealthCheck το προτάσσει σε όλες τις σχετικές ευκαιρίες. α. Το θέμα έχει τοποθετηθεί πρώτο σε παρεμβάσεις του Υπουργού για τον «έλεγχο υγείας» στα Συμβούλια των Υπουργών Γεωργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης του Ιανουαρίου, του Φεβρουαρίου, του Μαρτίου 2008 και μόλις πρόσφατα στο Άτυπο Συμβούλιο που έγινε στις 27 Μαΐου στη Σλοβενία. β. Τέθηκε ως βασικό σημείο συζήτησης στη συνάντηση της Βενετίας (26 και 27 Οκτωβρίου 2007) μεταξύ των Υπουργείων Γεωργίας της Ελλάδος, Ιταλίας, Σλοβενίας, Ρουμανίας, Βουλγαρίας και Κύπρου. γ. Υπήρξε κύριο θέμα ανταλλαγής απόψεων με την Επίτροπο για τη Γεωργία MarrianFischerBoel κατά την επίσημη επίσκεψή της στην Αθήνα (16-18 Απριλίου 2008). 9. Στις 17 Δεκεμβρίου 2007 στάλθηκε στην Επίτροπο επιστολή 9 Υπουργών Γεωργίας, με περιεχόμενο την καλλιέργεια του καπνού στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ένα από τα θέματα της επιστολής ήταν και αυτό της μη μεταφοράς του 50% των πόρων του καπνού από τον Πυλώνα Ι στον Πυλώνα ΙΙ από το 2010 και μετά. Οι 9 Υπουργοί Γεωργίας που υπέγραψαν την επιστολή ήταν ο Έλληνας, ο Γάλλος, ο Ιταλός, ο Πορτογάλος, ο Ρουμάνος, η Ισπανίδα, ο Βούλγαρος, ο Πολωνός και ο Ούγγρος. 10. Εφόσον ο Κανονισμός του Συμβουλίου παραμείνει ως έχει, αφού για να τροποποιηθεί χρειάζεται ομοφωνία των 27 Κρατών-Μελών, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων σε συνεργασία με τους εκπροσώπους των καπνοπαραγωγικών Οργανώσεων, έχει ήδη σχεδιάσει δράσεις, ώστε οι πόροι με διαφάνεια και σαφή προγραμματισμό να αποδοθούν στους καπνοπαραγωγούς και στις καπνοπαραγωγικές περιοχές. 11. Δράσεις χρηματοδοτούμενες από το πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης που μπορούν να έχουν άμεσο όφελος για τους καπνοπαραγωγούς, είναι δράσεις, όπως: νιτρορύπανση, εκτατικοποίηση, κατασκευή αναβαθμίδων, δάσωση γεωργικών εκτάσεων (γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα), σχέδια βελτίωσης (εκσυγχρονισμός γεωργικών εκμεταλλεύσεων), πρόωρη συνταξιοδότηση των γεωργών, εξισωτική αποζημίωση (π.χ. στους καπνοπαραγωγούς που δραστηριοποιούνται σε ορεινές περιοχές), εγκατάσταση νέων γεωργών, ένταξη στο σύστημα γεωργικών συμβουλών για ολοκληρωμένη διαχείριση της παραγωγής κ.α. Θα πρέπει να υπογραμμισθεί, στο σημείο αυτό, ότι η αύξηση των διατιθέμενων ποσών κατά τουλάχιστον 25% είναι το επιπλέον πλεονέκτημα των δράσεων που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, εξαιτίας της συγχρηματοδότησης των δράσεων αυτών από εθνικούς πόρους. 12. Υπάρχει ήδη υπογεγραμμένο πλαίσιο προγραμματικής συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, για την εκπόνηση μελέτης με αντικείμενο «Σχεδιασμός δράσεων του Πυλώνα ΙΙ της Κ.Α.Π. στις καπνοπαραγωγικές εκμεταλλεύσεις», που στόχο έχει να υποστηρίξει τις παραπάνω δράσεις και να βοηθήσει στην πλήρη αξιοποίηση των μεταφερόμενων πόρων από τον Πυλώνα Ι στον Πυλώνα ΙΙ, αποκλειστικά προς όφελος των καπνοπαραγωγικών περιοχών και των ιδίων των καπνοπαραγωγών. Η μελέτη, πιλοτικά καταρχήν, θα περιλάβει τους νομούς Αιτωλοακαρνανίας και Πιερίας, με τα πρώτα συμπεράσματά της να είναι έτοιμα μετά από τρεις μήνες και κατόπιν θα επεκταθεί σε όλες τις καπνοπαραγωγικές περιοχές. Κατά συνέπεια το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων καταβάλλει σημαντική προσπάθεια, αφενός μεν, να στηριχθούν ουσιαστικά οι καπνοπαραγωγοί που συνεχίζουν να καλλιεργούν καπνό, και αφετέρου το σύνολο των πόρων του τομέα έως το 2013 να μετατεθεί στους καπνοπαραγωγούς και τις καπνοπαραγωγικές περιοχές. Β. ΝΕΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΑΜΒΑΚΙ Σύμφωνα με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς του κλάδου, αλλά κυρίως τους εκπροσώπους των βαμβακοπαραγωγών, το υπό ψήφιση σχέδιο Κανονισμού είναι το καλύτερο δυνατό που θα μπορούσαμε να διαπραγματευτούμε, αφού εξασφαλίζει πλήρως τα συμφέροντα των Ελλήνων καλλιεργητών, μέσω της διασφάλισης κατά 100% της απορρόφησης του συνόλου των πόρων του τομέα, χωρίς να χάνεται ούτε ένα ευρώ. Τα βασικά σημεία του νέου Κανονισμού είναι τα εξής: 1. Διατηρείται η αναλογία συνδεδεμένης-αποσυνδεδεμένης ενίσχυσης 35:65, με σημαντική αλλαγή όμως το γεγονός ότι η συνδεδεμένη με την παραγωγή ενίσχυση να χορηγείται με την προϋπόθεση ότι η καλλιέργεια παραμένει στο χωράφι μέχρι τη συγκομιδή, και όχι μέχρι το στάδιο του ανοίγματος της κάψας, που ίσχυε πριν. 2. Σε περίπτωση μείωσης της βασικής καλλιεργούμενης έκτασης (3,7 εκατ. στρέμματα) σε μέχρι 2,5 εκατ. στρέμματα, ο νέος Κανονισμός προβλέπει ότι οι πόροι της συνδεδεμένης ενίσχυσης δε χάνονται, όπως συμβαίνει σήμερα, αλλά επαναδιανέμονται στους παραγωγούς που συνεχίζουν την καλλιέργεια. Αποτέλεσμα, η αύξηση του ποσού της συνδεδεμένης ενίσχυσης, σε περίπτωση μείωσης των καλλιεργούμενων εκτάσεων, από 54,60 €/στρέμμα που είναι σήμερα, να ανέλθει έως 80,76 €/στρέμμα, με την απορρόφηση του συνόλου των εισροών του τομέα (202,2 εκατ. ευρώ). 3. Ο εθνικός φάκελος που δημιουργείται από το 2009-2010 για τη χώρα μας, προικοδοτείται με μόλις 2% των εισροών (4 εκατ. ευρώ) έναντι 9% των εισροών (6,134 εκατ. ευρώ) με το οποίο προικοδοτείται ο φάκελος των Ισπανών. Σημαντικό είναι ότι από τα 4 εκατ. ευρώ του εθνικού φακέλου, τα 3,2 εκατ. ευρώ (ποσοστό 80%) προέρχονται από αδιάθετα περισσεύματα των ποσών που προορίζονταν για την προώθηση του προϊόντος και όχι από τα χρήματα της συνδεδεμένης ενίσχυσης των παραγωγών, που παραμένουν ανέπαφα. Τα χρήματα του εθνικού φακέλου προορίζονται για δράσεις που επιλέγει το Κράτος-Μέλος και η χώρα μας έχει αποφασίσει να τα διαθέσει σε δράσεις ενημέρωσης και προώθησης του προϊόντος, όπως και δράσεις βελτίωσης της ποιότητας, μέσω των Οργανώσεων των Παραγωγών. Οι Ισπανοί επιλέγουν την ενίσχυση των εκκοκκιστικών επιχειρήσεων, μέσω του εθνικού φακέλου. 4. Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω και μετά τους κατάλληλους διαπραγματευτικούς χειρισμούς του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων που είχαν τη σύμφωνη γνώμη του συνόλου των εκπροσώπων των Ελλήνων βαμβακοπαραγωγών, το συνολικό ποσό που εξασφαλίζεται για τη χώρα μας και για τον τομέα ως το 2013, χωρίς τον κίνδυνο απώλειας ούτε ενός ευρώ, είναι 205,90 εκατ. ευρώ κάθε χρόνο. 5. Δίνεται η δυνατότητα στα Κράτη-Μέλη, εάν το επιθυμούν, να θεσπίσουν ελάχιστη ενδεικτική απόδοση κατά στρέμμα, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την είσπραξη από τον παραγωγό της συνδεδεμένης ενίσχυσης, με στόχο την καλύτερη εφαρμογή του καθεστώτος. 6. Εκτιμάται ότι, η τελική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα παρουσιασθεί στο Συμβούλιο των Υπουργών Γεωργίας του Ιουνίου, στο οποίο ο νέος Κανονισμός πιθανόν να εισαχθεί ως σημείο Α, εάν εν τω μεταξύ οι ενδιαφερόμενες αντιπροσωπείες της Ελλάδας και της Ισπανίας συμφωνήσουν με την Επιτροπή επί των επί μέρους άρθρων του Κανονισμού και αρθούν οι διαφωνίες Κρατών-Μελών, όπως η Δανία, η Ολλανδία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, που αντιδρούν, για λόγους αρχής, σε τροποποιήσεις που καθιστούν τον Κανονισμό πιο ευνοϊκό για το μέλλον της βαμβακοκαλλιέργειας. 7. Ο νέος Κανονισμός θα τεθεί σε ισχύ την 1-1-2009. Θεωρούμε ότι με την τελική συμφωνία του Νέου Κανονισμού πετυχαίνουμε την απορρόφηση του συνόλου των πόρων του τομέα και παράλληλα δίνουμε προοπτική σε μια από τις πλέον βασικότερες καλλιέργειες της χώρας μας, όπως είναι η βαμβακοκαλλιέργεια. Πέραν αυτών, από το 2004 και μετά προχωρήσαμε στην πλήρη αξιοποίηση φιλοπεριβαλλοντικών μέτρων, όπως είναι η νιτρορύπανση, που εφαρμόζεται στις βαμβακοπαραγωγικές περιοχές, έτσι ώστε αφενός μεν να υπάρχει προστασία των αγροτών και του περιβάλλοντος και αφετέρου να καλύπτεται πλήρως η απώλεια των βαμβακοπαραγωγών από την εφαρμογή των μεθόδων αυτών. Επίσης, είναι σημαντικό ότι ο προγραμματισμός της παραγωγής που πραγματοποιείται τα τελευταία χρόνια, καθώς και οι προσπάθειες που πραγματοποιούνται σε συνεργασία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και της Διακλαδικής του Βαμβακιού για την προώθηση και την αναβάθμιση του προϊόντος, οδήγησαν την εμπορική του τιμή από 28-30 λεπτά το κιλό σε 40-42 λεπτά το κιλό.