Επιδημιολογική μελέτη Νομού Πέλλας- 2η φάση

Η έρευνα Στο πλαίσιο της έρευνας, που ανατέθηκε από τη νομαρχία Πέλλας σε επιστημονική ομάδα του Εργαστηρίου Υγιεινής της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. με επικεφαλής τον Επίκουρο Καθηγητή Νικόλαο Παπαδάκη, μελετήθηκε η θνησιμότητα για το συγκεκριμένο νομό κατά το διάστημα 1980 - 2005 κατά αιτία θανάτου, ανά ηλικία και φύλο, ενώ αξιολογήθηκε η θνησιμότητα Ελλάδας -Νομού Πέλλας για τις κυριότερες αιτίες θανάτου για τη δεκαετία 1996 - 2005. Οι ασθένειες της Πέλλας Τα κακοήθη νοσήματα και οι παθήσεις του κυκλοφορικού –οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου και αγγειακά εγκεφαλικά- συμβάλλουν σε υψηλότερο βαθμό στη θνησιμότητα στο Νομό Πέλλας σε σχέση με το σύνολο της χώρας. Ο Νομός Πέλλας πάντως εμφανίζει σε μικρότερο ποσοστό σε σχέση με το σύνολο της επικράτειας αναπνευστικά, λοιμώδη και παρασιτικά νοσήματα. Καρδιαγγειακά νοσήματα Άνδρες Νόσος των εγκεφαλικών αγγείων Για τους άνδρες ηλικίας 55-74 ετών ο ειδικός δείκτης θνησιμότητας από νόσο των εγκεφαλικών αγγείων για την Ελλάδα ανέρχεται στους 288,35 θανάτους /100.000 άνδρες το έτος 1980, στη συνέχεια εμφανίζει σταθερά πτωτική πορεία, ώστε το 2005 να καταλήγει στους 158,32 θανάτους / 100.000 άνδρες. Για την Πέλλα ο αντίστοιχος δείκτης θνησιμότητας εμφανίζει έντονες διακυμάνσεις, πορευόμενος όμως ως επί το πλείστον σε επίπεδα υψηλότερα από τον αντίστοιχο εθνικό δείκτη, με ανώτερη τιμή τους 396,34 θανάτους / 100.000 άνδρες το 1984 και ελάχιστη τιμή τους 166,34 θανάτους /100.000 άνδρες το 1994. Στην ομάδα των ηλικιών των ανδρών 75+ ετών ο ειδικός δείκτης θνησιμότητας της Ελλάδας εμφανίζει πτωτική πορεία από 2.141,35 θανάτους /100.000 άνδρες το 1980 σε 1.471,62 θανάτους / 100.000 άνδρες το 2005. Αντίθετα ο αντίστοιχος δείκτης θνησιμότητας για το Νομό Πέλλας εμφανίζει μετά από κυμαινόμενη πορεία σταδιακή αύξηση στους 3.131,14 θανάτους/100.000 άνδρες το 2005 και βρίσκεται διαχρονικά σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με το δείκτη της Ελλάδος. Γυναίκες Νόσος των εγκεφαλικών αγγείων Για τις γυναίκες ηλικίας 55-74 ετών ο δείκτης θνησιμότητας από νόσους των εγκεφαλικών αγγείων στην Ελλάδα παρουσιάζει μία σταθερά καθοδική πορεία από 283,55 θανάτους / 100.000 γυναίκες το 1980 σε 104,82 θανάτους / 100.000 γυναίκες το 2005. Ο δείκτης της Πέλλας παρουσιάζει έντονες διακυμάνσεις με τελική ελάττωση του δείκτη θνησιμότητας το 2005 σε σχέση με το έτος 1980. Ως επί το πλείστον όμως ο συγκεκριμένος δείκτης θνησιμότητας ανέρχεται σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με τον αντίστοιχο ελληνικό. Στην ομάδα των γυναικών 75+ έτη για το σύνολο της χώρας, ενώ ο δείκτης θνησιμότητας από νόσους των εγκεφαλικών αγγείων εμφανίζει σταθερά πτωτική πορεία με 2.486,09 θανάτους το 1980 σε 1840,52 θανάτους/ 100.000 γυναίκες , ο αντίστοιχος δείκτης θνησιμότητας για την Πέλλα εμφανίζει σταθερά υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με της Ελλάδος κατά τη συγκεκριμένη 25ετία και μάλιστα με αυξητικές τάσεις. Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου Στην ηλικιακή ομάδα 55-74 ετών στις γυναίκες της Ελλάδας ο δείκτης θνησιμότητας από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου εμφανίζει μία σταθερά πτωτική πορεία από 113,18 το 1980 σε 54,52 θανάτους / 100.000 γυναίκες το 2005. Ο αντίστοιχος δείκτης για το Νομό Πέλλας εμφανίζει έντονες διακυμάνσεις με σταθερή όμως υπεροχή του έναντι των αντιστοίχων τιμών του συνόλου της Ελλάδος. Στις γυναίκες της ομάδας 75+ ετών στην Ελλάδα ο δείκτης θνησιμότητας από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου παρουσιάζει μία σχετικά σταθερή πορεία, ενώ αντίθετα ο αντίστοιχος δείκτης του Νομού Πέλλας εμφανίζει έντονες διακυμάνσεις σχεδόν σταθερά όμως πάνω από τα επίπεδα του εθνικού δείκτη και κατά την τελευταία τριετία παρουσιάζει ανοδικές τάσεις τη στιγμή που ο εθνικός δείκτης μειώνεται. Στο Νομό Πέλλας οι θάνατοι από εγκεφαλικά διαπιστώνονται κατά 43% υψηλότεροι από τον πανελλαδικό μέσο όρο, ενώ από εμφράγματα κατά 7% κατά τη δεκαετία 1996 έως 2005. Πιο ειδικά, αυξημένοι καταγράφονται στις γυναίκες οι θάνατοι από έμφραγμα του μυοκαρδίου κατά 12,5%, ενώ οι θάνατοι από αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια υπολογίζονται κατά 40,6% περισσότεροι σε σχέση με το σύνολο της Ελλάδος μετά από υπολογισμό των προτυποποιημένων πηλίκων θνησιμότητας. Στους άνδρες με τις ίδια μεθοδολογία ανευρίσκεται αυξημένη η θνησιμότητα από αγγειακά εγκεφαλικά και μάλιστα κατά 45,3% σε σχέση με το σύνολο της χώρας. Τα ευρήματα αυτά είναι στατιστικώς σημαντικά. Καρκίνος Άνδρες Οπως προκύπτει από τη μελέτη, ενώ στο συνολικό πληθυσμό της χώρας καταγράφεται σταθερή πτώση των θανάτων από καρκίνο, δεν ισχύει το ίδιο και για την Πέλλα. Οι θάνατοι το 1980 για το σύνολο της επικράτειας για τα άτομα και των δύο φύλων ηλικίας 25-54 ετών υπολογίζονταν στους 189 ανά 100.000 πληθυσμού και το 2005 στους 155. Στο νομό Πέλλας, όμως, παρατηρείται αύξηση από το 1980 - 1986, οπότε και ανέρχεται στους 264 θανάτους ανά 100.000, ενώ η μέγιστη τιμή καταγράφεται το 2004 με 167 θανάτους. Από το 1988 και μετά παρατηρείται μία διακύμανση γύρω από τον αντίστοιχο εθνικό δείκτη, άλλοτε με αυξήσεις και άλλοτε με μειώσεις. Πάντως στο σύνολο του πληθυσμού τόσο στην ομάδα των ηλικιών 55-74, όσο και στην ομάδα ηλικίων των 75+ ο δείκτης θνησιμότητας από καρκίνο στην Πέλλα κυμαίνεται διαχρονικά σε επίπεδα υψηλότερα από τον αντίστοιχο εθνικό δείκτη. Για τη θνησιμότητα από καρκίνο στους άνδρες 25-54 ετών για το σύνολο της χώρας παρατηρείται μία μικρή πτωτική τάση από 247,4 στους 214,5 θανάτους ανά 100.000 άνδρες για τα έτη 1980 έως 2005. Αντίστοιχη πτωτική τάση παρατηρείται και για το Νομό Πέλλας αφού όμως έχουν προηγηθεί εντονότερες διακυμάνσεις του αντίστοιχου ειδικού συντελεστή θνησιμότητας (με μία σημαντική αύξησή του κατά τα έτη 1982-1985). Την τελευταία πενταετία ο συντελεστής της Πέλλας παραμένει σε ελαφρώς χαμηλότερα επίπεδα από τον αντίστοιχο της χώρας. Στην επόμενη ηλικιακή ομάδα 55-74 ετών στους άνδρες ο ειδικός συντελεστής θνησιμότητας για το σύνολο των κακοήθων νοσημάτων είναι σταθερά, σημαντικά υψηλότερος για το Νομό Πέλλας, συγκρινόμενος με τον αντίστοιχο συντελεστή για το σύνολο της χώρας, ο οποίος καταγράφει μία σταθερά καθοδική πορεία. Για την Ελλάδα παρατηρείται πτώση του ειδικού συντελεστή θνησιμότητας από καρκίνο από 2213,8 το 1980 σε 1633,6 θανάτους ανά 100.000 άνδρες το 2005. Κατά το έτος 1990, λαμβάνει ο συντελεστής για την Πέλλα τη χαμηλότερη τιμή του, 1990 θάνατοι /100.000 άνδρες. Και στους άνδρες της ηλικιακής ομάδας 75+ ετών ο ειδικός για τον καρκίνο συντελεστής θνησιμότητας παραμένει διαχρονικά υψηλοτερος στην Πέλλα σε σχέση με τον αντίστοιχο της Ελλάδος, σημειώνοντας μάλιστα κατά την τελευταία υπό μελέτη πενταετία μία ανοδική σε σχέση με το σύνολο της χώρας απόκλιση. Τελικά το 2005 ο συντελεστής ανέρχεται για την Ελλάδα στους 8721,7 θανάτους/100.000 άνδρες το 2005, ενώ για την Πέλλα στους 12.920 θανάτους / 100.000 άνδρες κατά το ίδιο έτος. Γυναίκες Για τις γυναίκες 25-54 ετών παρατηρείται μία πτωτική τάση στη θνησιμότητα από κακοήθη νοσήματα για το σύνολο της χώρας από 132,5 θανάτους / 100.000 γυναίκες το 1980 στους 94,4 θανάτους / 100.000 γυναίκες το 2005. Στο Νομό Πέλλας παρουσιάζονται αντιστοίχου επιπέδου τιμές θνησιμότητας από καρκίνο για τα «ακραία» έτη 1980 και 2005, ωστόσο διαχρονικά παρατηρούνταιι μεγάλες διακυμάνσεις με μέγιστη τιμή το 1986 με 213,4 θανάτους / 100.000 γυναίκες. Για τις γυναίκες 55-74 ετών ο συντελεστής θνησιμότητας για την Ελλάδα παρουσιάζει μία σταθερά πτωτική πορεία από 1380,5 το 1980 σε 752,5 θανάτους / 100.000 γυναίκςε το 2005. Αντίστοιχα για την Πέλλα ο συντελεστής παρουσιάζει διαχρονικά πτωτική πορεία από 1.544,7 θανάτους / 100.000 το 1980 σε στους 1.062 θανάτους / 100.000 γυναίκες το 2005. Η πτώση όμως αυτή διακρίνεται από εντονότερες διακυμάνσεις και οι τιμές του συντελεστή για την Πέλλα παραμένουν σε σταθερά υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με τον αντίστοιχο συντελεστή της Ελλάδος. Τέλος για την ομάδα των ηλικιών 75+ ετών στις γυναίκες ο συντελεστής θνησιμότητας απο κακοήθη νεοπλάσματα παραμένει με ελάχιστες διακυμάνσεις σχεδόν στα ίδια επίπεδα, με μία μικρή μείωση από 9.232 θανάτους / 100.000 γυναίκες το 1980 στους 8.072 για το έτος 2005. Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα ο αντίστοιχος συντελεστής για το νομό Πέλλας κυμαίνεται σε σταθερά υψηλότερα επίπεδα από τον ελληνικό και εμφανίζει τελικά μία μικρή ανοδική τάση. Η υψηλότερη τμή που λαμβάνει ο συντελεστής για την Πέλλα ανέρχεται σε 11.258 θανάτους / 100.000 γυναίκες το 2004. Με την περισσότερο ακριβή προσέγγιση της χρήσης των προτυποποιημένων πηλίκων θνησιμότητας, που σκοπό έχει την εξουδετέρωση της επίδρασης των διαφορών στην κατανομή κατά φύλο και ηλικία των πληθυσμών που συγκρίνονται, δηλαδή του συνόλου του ελληνικού πληθυσμού και του πληθυσμού της Πέλλας, διαπιστώνουμε στατιστικώς σημαντικά αυξημένο προτυποποιημένο πηλίκο θνησιμότητας από κακοήθη νεοπλάσματα για το σύνολο του πληθυσμού της Πέλλας για τη δεκαετία 1996-2005, το οποίο είναι αυξημένο κατά 14,9% σε σχέση με τη χώρα. Τα πηλίκα αυτά ανευρίσκονται στατιστικώς σημαντικά αυξημένα. Για το ίδιο χρονικό διάστημα στους άνδρες του Νομού Πέλλας η θνησιμότητα από κακοήθη νοσήματα είναι υψηλότερη κατά 18,6%, ενώ για τις γυναίκες είναι υψηλότερη η θνησιμότητα κατά 13,8%, σε σύγκριση πάντα με τις αντίστοιχες τιμές θνησιμότητας της Ελλάδος. Καρκίνος πνεύμονα Άνδρες Καθώς ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου μεταξύ των αιτιών θανάτου από καρκίνο, είναι επιβεβλημένη μία εκτενέστερη αναφορά. Θα πρέπει να υπογραμμισθεί ότι σε μελέτη των προτυποποιημένων για τον καρκίνο του πνεύμονα πηλικων θνησιμότητας για τη δεκαετία 1996-2005 βρέθηκε στατιστικώς σημαντικό το αντίστοιχο πηλίκο για την Πέλλα, και μάλιστα, ανέρχονταν στο υψηλότερο επίπεδο σε σχέση με τους άλλους νομούς της Μακεδονίας. Για τους άνδρες ηλικίας 55-74 ετών ο ειδικός για τον καρκίνο του πνεύμονα συντελεστής θνησιμότητας παραμένει σχεδόν σταθερός σε τιμές γύρω από τους 249,92 θανάτους / 100.000 άνδρες το χρόνο. Ο αντίστοιχος συντελεστής για την Πέλλα παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις, παραμένει όμως διαχρονικά σταθερά υψηλότερος από αυτόν της Ελλάδος. Για τους άνδρες 75+ ετών ο ειδικός για τον καρκίνο του πνεύμονα συντελεστής θνησιμότητας παραμένει σχεδόν σταθερός με μία μικρή αυξητική τάση από τους 390,75 το 1981 στους 495,58 θανάτους / 100.000 άνδρες το 2005, ενώ στην Πέλλα παρατηρείται διπλασιασμός σχεδόν του αντίστοιχου συντελεστή από 443,16 το 1980 σε 848,29 θανάτους / 100.000 άνδρες το 2005. Όπως και στην προηγούμενη ηλικιακή ομάδα των ανδρών παρατηρούνται μεγάλες διακυμάνσεις του συντλεεστή για την Πέλλα, ο οποίος μόνο το 1984 κατέρχεται σε επίπεδα χαμηλότερα από τον αντίστοιχο συντελεστή για το σύνολο της χώρας. Γυναίκες Ο ειδικός συντελεστής θνησιμότητας από καρκίνο του πνεύμονα στις γυναίκες παρουσιάζει αξιοσημείωτα χαμηλα επίπεδα σε σχέση με τα αντίστοιχα των ανδρών. (5 φορές χαμηλότερα για την ηλικιακή ομάδα 25-54 ετών και περίπου υποδεκαπλάσια για τις άλλες δύο ηλικιακές ομάδες) Για τις γυναίκες ηλικίας 55-74 ετών ο συντελεστής θνησιμότητας από καρκίνο του πνεύμονα παραμένει σταθερός για την Ελλάδα γύρω από την τιμή 31,85 θανάτους / 100.000 γυναίκες, ενώ για τον αντίστοιχο πληθυσμό του Νομού Πέλλας παρατηρείται με μία πορεία διακυμάνσεων αύξηση από 0 θανάτους κατά έτος 1980 σε 40,85 θανάτους το 2005, με μία ενδιάμεση ανώτερη τιμή 93,59 θανάτους / 100.000 γυναίκες το έτος 1997. Για τις γυναίκες 75+ ετών ο συντελεστής θνησιμότητας από καρκίνο του πνεύμονα παραμένει σταθερός γύρω από τους 71,77 θανάτους / 100.000 γυναίκες για το σύνολο της χώρας. Στο Νομό Πέλλας ο αντίστοιχος συντελεστής παρουσιάζει μία μικρή πτώση από 115,81 το 1980 σε 46,52 το 2005, με μία ενδιάμεση πορεία διακυμάνσεων. Ο καρκίνος του πνεύμονα ανευρίσκεται για το σύνολο του πληθυσμού να έχει στατιστικώς σημαντικά αυξημένο προτυποποιημένο πηλίκο θνησιμότητας στο σύνολο του πληθυσμού της Πέλλας (126,73%) για τη δεκαετία 1996-2005 , που τελικά αποδεικνύεται να είναι στατιστικώς σημαντικά αυξημένο για τους άνδρες μόνο και ανέρχεται σε αυτούς στο 127,84%. Δηλαδή καταγράφεται αυξημένη θνησιμότητα στο Νομό Πέλλας από καρκίνο του πνεύμονα στους άνδρες κατά 27,4% Θνησιμότητα από καρκίνο του πνεύμονα ανά νομό στη Μακεδονία Σε οκτώ από τους δεκατρείς νομούς της Μακεδονίας ανευρίσκονται στατιστικώς σημαντικά αυξημένα σε σχέση με το σύνολο της Ελλάδας προτυποποιημένα πηλίκα θνησιμότητας από καρκίνο του πνεύμονα. Οι νομοί με τα υψηλότερα ποσοστά θανάτου από καρκίνο του πνεύμονα είναι Πέλλας (αύξηση κατά 26,8%) και Δράμας (αύξηση κατά 22,2%), ενώ ακολουθούν Κιλκίς (αύξηση κατά 21,4%), Ημαθία (αύξηση κατά 11,9%), Σέρρες (αύξηση κατά 10,3%), Πιερία (αύξηση κατά 8,9%), Καβάλα (αύξηση κατά 8,2%) και Θεσσαλονίκη (αύξηση κατά 6,3%). Μόνο στους νομούς Χαλκιδικής και Φλώρινας οι αριθμοί των θανάτων δε διαφέρουν στατιστικά από τους αναμενόμενους. Λιγότεροι, πάντως, συγκριτικά με τον εθνικό μέσο όρο είναι οι θάνατοι από τη συγκεκριμένη μορφή καρκίνου στις περιοχές των Γρεβενών , της Καστοριάς και της Κοζάνης, στην τελευταία περίπτωση μάλιστα προς έκπληξη και της ερευνητικής ομάδας λόγω του γνωστού προβλήματος ατμοσφαιρικής ρύπανσης στο Νομό Κοζάνης. Εκτιμάται ότι τα θανατηφόρα περιστατικά σχετίζονται με τα γνωστά αίτια καρκίνου, όπως το ενεργητικό ή παθητικό κάπνισμα και παράγοντες, όπως η μόλυνση του περιβάλλοντος και η επαγγελματική έκθεση σε καρκινογόνες ουσίες. Καρκίνος του μαστού (γυναίκες) Για τις γυναίκες ηλικίας 25-54 ετών ο ειδικός συντελεστής θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού εμφανίζει πτωτική πορεία για το σύνολο της Ελλάδος από 19,97 το 1980 σε 11,41 θανάτους / 100.000 γυναίκες το 2005. Και ο αντίστοιχος δείκτης για την Πέλλα εμφανίζει πτωτική πορεία σε επίπεδα αντίστοιχα του εθνικού δείκτη, αφού έχει προηγηθεί όμως μία περίοδος διακυμάνσεων κατά έτη 1980 –1992. Για τις γυναίκες της ομάδα ηλικιών 55-74 ο δείκτης θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού για το σύνολο της χώρας εμφανίζει μικρή άνοδο μετά από μικρές διακυμάνσεις και ανέρχεται σε 66,59 θανάτους / 100.000 γυναίκες το 2005. Ο αντίστοιχος δείκτης για την Πέλλα παρουσιάζει διακυμάνσεις, με σταθερά όμως υψηλότερες τιμές σε σχέση με τον αντίστοιχο εθνικό δείκτη από το 1996 και μετά (με εξαίρεση το 2001). Για τις γυναίκες 75+ ετών ο συντελεστής θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού παρουσιάζει σταθερή άνοδο από 94,57 το 1980 στους 216,01 θανάτους / 100.000 γυναίκες το 2005. Ο αντίστοιχος δείκτης της Πέλλας παρουσιάζει ανοδική τάση με αρκετές διακυμάνσεις. Κατά τα έτη 2000-2005 παρουσιάζει τη μεγαλύτερη άνοδο πάνω από τον εθνικό δείκτη, φθάνοντας τους 358,89 θανάτους / 100.000 γυναίκες το 2005. Για το σύνολο των γυναικών του Νομού Πέλλας υπολογίζεται με την περισσότερο ακριβή μέθοδο της προτυποποιημένης θνησιμότητας στατιστικώς σημαντικά αυξημένο προτυποποιημένο πηλίκο θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού για τη δεκαετία 1996-2005 (117,56%). Υψηλότεροι από τους αναμενόμενους είναι οι θάνατοι στο νομό Πέλλας τη δεκαετία 1996 - 2005 έκτός από τον πνεύμονα (αύξηση κατά 27%) και από καρκίνο του στομάχου (αύξηση κατά 51%) και της ουροδόχου κύστης για τους άνδρες (αύξηση κατά 45%), ενώ για τις γυναίκες, όπως αναφέρθηκε από τον καρκίνου του μαστού (αύξηση κατά 17%), αλλά και από της μήτρας (αύξηση κατά 52%), του παχέος εντέρου (αύξηση κατά 41%) και του στομάχου (αύξηση κατά 49%). Προοπτικές -Τρίτη φάση της έρευνας Στο τρίτο και τελευταίο μέρος της έρευνας αξίζει να ερευνήθούν η διαφοροποίηση ανάμεσα στον αστικό, ημιαστικό και αγροτικό πληθυσμό του Νομού Πέλλας, όπως και οι διαφορές μεταξύ των μεγάλων Δήμων Αριδαίας, Γιαννιτσών και Εδεσσας. Απωτερος φιλόδοξος στόχος είναι ο υπολογισμός αντιστοίχων στοιχείων θνησιμότητας ανά περιοχή της Ελλάδας.