Σημαντικές αλλαγές για τις μητέρες ανηλίκων

που είναι ασφαλισμένες στο ΙΚΑ φέρνει το νέο ασφαλιστικό όσον αφορά τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος έως 31/12/2010. Το νέο καθεστώς, με παραδείγματα, παρουσιάζει σήμερα ο «Α» Ειδικότερα, σύμφωνα με την 77/5-11-2010 εγκύκλιο του ΙΚΑ, οι μητέρες που συμπλήρωσαν ή θα συμπληρώσουν μέχρι 31/12/2010 5.500 ημέρες εργασίας και είχαν ή θα έχουν (ώς 31/12/2010) ανήλικο παιδί κατά τη συμπλήρωση των 5.500 ημερών,θα δικαιωθούν σύνταξης οποτεδήποτε ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι στο 50ό έτος ηλικίας τους δε θα έχουν ανήλικο τέκνο.

Παραδείγματα

1. Γυναίκα 40 χρόνων σήμερα (γεν. το 1970) συμπλήρωσε 5.500 ημέρες (18 έτη και 4 μήνες με πλήρη απασχόληση) στις 30/11/2010 και έχει παιδί 17 χρονών. Στις 30/11/2010 θεμελίωσε δικαίωμα για μειωμένη σύνταξη στο 50ό έτος ηλικίας το 2020 (όταν το παιδί θα είναι 27 χρονών) ή πλήρη στο 55ο έτος (όταν το παιδί θα είναι 32 ετών).

2. Γυναίκα 58 χρόνων σήμερα (γεν. το 1952) με 9.000 ένσημα και τέκνο 23 χρονών σήμερα (γεν. το 1987), η οποία το 2005 κατά την ενηλικίωση του τέκνου είχε συμπληρώσει 5.500 ημέρες ασφάλισης, δικαιούται και σήμερα αλλά και από 1/1/2011 και μετά πλήρους σύνταξης ως μητέρα ανηλίκου τέκνου.

Οι διατάξεις

Το ιστορικό των διατάξεων συνταξιοδότησης μητέρων ανηλίκων τέκνων (για όσους ενδιαφέρονται για λεπτομέρειες) έχει κατά την τελευταία 5ετία ως εξής:

1. Μέχρι 2/4/2008 οι μητέρες ανήλικων τέκνων (άρθρο 28 §5 περ. δ' ΑΝ.1846/51 όπως αντικαταστάθηκε από το αρ.27 §1 Ν.1902/90) δικαιούνταν πλήρη σύνταξη με τις εξής τρεις προϋποθέσεις, οι οποίες έπρεπε να συνυπάρχουν ταυτόχρονα: 5.500 ημέρες ασφάλισης, ανήλικο τέκνο και 55ο έτος ηλικίας. Δικαιούνταν επίσης μείωσης από το 50ό έτος ώς το 55ο με μείωση έως 30% (0,5% ή 1/200 μείωση για κάθε μήνα που λείπει από το πλήρες όριο ηλικίας των 55 ετών).

Κατά πάγια αρχή του ασφαλιστικού δικαίου ότι θεμελιωμένο δικαίωμα δεν παραγράφεται, πολλές μητέρες έπαιρναν σύνταξη μετά την ενηλικίωση του τέκνου (και μετά το 50ό έτος βέβαια) αλλά με μείωση που υπολογιζόταν με αφετηρία την ενηλικίωση του τέκνου και μέχρι το 55ο έτος (όριο ηλικίας πλήρους σύνταξης), π.χ. συμπλήρωση 5.500 ημερών και ενηλικίωση τέκνου 1/12/2007 και συμπλήρωση 50ού έτους ηλικίας της μητέρας την 1/3/2006 (πριν από την ενηλικίωση του τέκνου). Αίτηση για συνταξιοδότηση την 1/3/2009 (μετά την ενηλικίωση του τέκνου). Η μείωση υπολογίζεται όχι από 1/3/2009 (έναρξη συνταξιοδότησης) αλλά από 30/11/2007, δηλαδή μία ημέρα πριν από την ενηλικίωση του τέκνου. Στην περίπτωση αυτή η θεμελίωση δικαιώματος έγινε πριν από την 3/4/2008 και το αίτημα κρίνεται με τις ισχύουσες την 1/12/2007 διατάξεις.

2. Από 3/4/2008, το αρ.144 Ν.3655/2008 (εγκ. ΙΚΑ 54/2008) αντικατέστησε την προηγούμενη διάταξη και επέφερε δυο αλλαγές:

α) σταδιακή κατάργηση της μειωμένης σύνταξης αρχικά από το 2010 και βάσει αρ.13 §1 Ν.3816/2010 (εγκ. ΙΚΑ 18/2010) από 2011. Ετσι το 2011 απαιτείται το 51ο έτος ηλικίας (μείωση 24% και αφορά τις μητέρες που γεννήθηκαν το 1960), το 2012 απαιτείται το 52ο έτος (μείωση 18% για μητέρες που γεννήθηκαν το 1960), το 2013 απαιτείται το 53ο έτος (μείωση 12% για μητέρες που γεννήθηκαν το 1960) και το 2014 απαιτείται το 54ο έτος (μείωση 6% για μητέρες που γεννήθηκαν το 1960). Εν ολίγοις, αποκλείστηκαν από την κατηγορία της μειωμένης σύνταξης οι μητέρες που γεννήθηκαν από 1/1/1961, διότι οι γεννηθείσες το 1961 θα είναι 50 χρόνων το 2011, ενώ απαιτείται το 51ο έτος ηλικίας.

β) Ευνοϊκότερη αντιμετώπιση της μείωσης: συγκεκριμένα από 3/4/2008 και μετά αναζητείται η ανηλικότητα του παιδιού και η συμπλήρωση των 5.500 ημερών σε κάποια ημερομηνία από το 50ό έτος και μετά. Η δε σύνταξη χορηγείται πλήρης και μετά την ενηλικίωση του τέκνου στο 55ο έτος ή μειωμένη από το 50ό έως το 55ο έτος χωρίς να ανατρέχει η μείωση από την προηγούμενη της ενηλικίωσης του τέκνου. Δηλαδή η μείωση υπολογίζεται από την κατάθεση της αίτησης και μέχρι τη συμπλήρωση του 55ου έτους.

Για παράδειγμα, συμπλήρωση 50ού έτους μητέρας την 5/8/2008. Ενηλικίωση τέκνου την 2/10/2008. Αίτηση για συνταξιοδότηση την 1/6/2010. Η μητέρα θα δικαιωθεί μειωμένης σύνταξης με υπολογισμό μείωσης από 1/6/2010 μέχρι το 55ο έτος ηλικίας και όχι από προηγούμενης ενηλικίωσης τέκνου 1/10/2008. Να σημειωθεί ότι υπάρχουν μητέρες που υπέβαλαν αίτηση για μειωμένη σύνταξη μετά την 3/4/2008 (ισχύς αρ.144 Ν.3655/08), όμως το τέκνο είχε ενηλικιωθεί πριν από την 3/4/2008, οπότε η μείωση ανατρέχει έως την ημερομηνία ενηλικίωσης. Δηλαδή οι μητέρες αυτές δεν αντιμετωπίζονται με το ισχύον από 3/4/2008 δίκαιο αλλά με το προϊσχύον, οπότε έχουν μεγαλύτερη μείωση στη σύνταξή τους.

3. Από 1/1/2011 με το Ν.3863/2010 (αρ.10 §17 περ. β' και τρίτο από το τέλος εδάφιο της παραγράφου αυτής) δεν καταργείται ούτε αντικαθίσταται το αρ.144 Ν.3655/08. Συμπληρώνεται η νομοθεσία για τις μητέρες ανήλικων τέκνων (χωρίς να αναφέρεται καθόλου το αρ.144 Ν.3655/08) με την κατάργηση σε δυο έτη των διατάξεων μητέρων ανήλικων τέκνων. Ετσι, με τις διατάξεις αυτές οι μητέρες (παλαιά ασφαλισμένες) που θα συμπληρώσουν 5.500 ημέρες εργασίας εντός του 2011 και θα έχουν ανήλικο παιδί κατά τη συμπλήρωση των 5.500 ημερών, θα συνταξιοδοτηθούν όταν γίνουν 57 χρόνων με πλήρη σύνταξη και 52 με μειωμένη. Οι μητέρες που θα συμπληρώσουν τις προϋποθέσεις αυτές το 2012 θα δικαιούνται πλήρη σύνταξη στο 60ό έτος και μειωμένη στο 55ο. Τέλος, οι μητέρες που θα συμπληρώσουν τις ημέρες αυτές, από το 2013 θα δικαιούνται

α) πλήρη σύνταξη στο 65ο έτος (στο οποίο μπορούν να συνταξιοδοτηθούν και με τις γενικές διατάξεις με 4.500 ημέρες αντί 5.500) και

β) μειωμένη στο 60ό έτος (στο οποίο μπορούν να συνταξιοδοτηθούν και με τις γενικές διατάξεις των 4.500 ημερών αντί 5.500, αλλά στην περίπτωση αυτή θα απαιτούνται και 100 ημέρες κατ' έτος την τελευταία πενταετία, προϋπόθεση που δεν απαιτείται στις 5.500 ημέρες).

4. Το υπουργείο Εργασίας με το έγγραφο Φ 80000/24506/1853/1-11-2010 του αναπληρωτή υπουργού, Γ. Κουτρουμάνη, προς τη διοίκηση ΙΚΑ κατά τρόπο αριστοτεχνικό έως μαγικό ερμήνευσε τις ισχύουσες σήμερα διατάξεις σύμφωνα με τη θεμελίωση του δικαιώματος από 1/1/2011. Το είδος της θεμελίωσης αυτής απαντάται στο ΠΔ 169/2007 – κώδικας πολιτικών και στρατιωτικών συντάξεων – και υιοθετήθηκε για πρώτη φορά στον ιδιωτικό τομέα με το Ν.3865/2010, όχι μόνο για τις μητέρες ανήλικων τέκνων αλλά και σε άλλες διατάξεις του αρ.10, όπως είναι η συνταξιοδότηση γυναικών βάσει κανονισμού βαρέων & ανθυγιεινών επαγγελμάτων. Ετσι, από 15/7/2010 (ημερομηνία ισχύος Ν.3865/2010) πολλές γυναίκες απέκτησαν δικαίωμα για συνταξιοδότηση ως μητέρες ανήλικων τέκνων. Είναι μια αντιμετώπιση που οπωσδήποτε απαλύνει τις ανατροπές στα όρια ηλικίας που επέφεραν οι νέες διατάξεις.