Ευρωπαϊκή Ένωση: Διεθνής συμφωνία για να παραμείνει εφικτός ο στόχος του 1,5°C

Σε μια περίοδο αυξημένης πίεσης για την παγκόσμια κλιματική πολιτική, η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε την επίτευξη ευρείας διεθνούς συμφωνίας με στόχο τη διατήρηση του ορίου αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας στον 1,5°C, όπως προβλέπει η Συμφωνία του Παρισιού. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η συμφωνία επιτεύχθηκε σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο και θέτει τις βάσεις για ενισχυμένη διεθνή συνεργασία απέναντι στην κλιματική κρίση. Το πλαίσιο δράσης δομείται γύρω από τρεις βασικούς άξονες: τη δραστική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, την ενίσχυση της προσαρμογής στις κλιματικές επιπτώσεις και την αύξηση της χρηματοδότησης προς τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Οι σχετικές διαβουλεύσεις πραγματοποιήθηκαν στο Μπελέμ της Βραζιλίας και περιλαμβάνουν δεσμεύσεις από περισσότερες από 100 χώρες, μεταξύ των οποίων μεγάλες οικονομίες και βασικοί ρυπαντές όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα και η Ινδία. Η ΕΕ επαναβεβαιώνει τον στόχο μείωσης των εκπομπών κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030, ενώ παράλληλα προωθεί την ανάπτυξη τεχνολογιών μηδενικού άνθρακα, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η δέσμευση CO₂.

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, χαρακτήρισε τη συμφωνία «σχέδιο δράσης και όχι απλώς διακήρυξη προθέσεων», τονίζοντας ότι ο ρόλος της ΕΕ είναι να διασφαλίσει πως ο στόχος του 1,5°C παραμένει ρεαλιστικός μέσα από άμεσες και μετρήσιμες παρεμβάσεις.

Κεντρικά σημεία της συμφωνίας

• Μείωση εκπομπών: Ετήσιες εκθέσεις προόδου και μηχανισμοί συμμόρφωσης, με έμφαση στην ενεργειακή μετάβαση και στόχο την κυριαρχία των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως το 2040.

• Προσαρμογή και ανθεκτικότητα: Δημιουργία ταμείου 100 δισ. ευρώ για τη στήριξη ευάλωτων περιοχών, ιδίως μικρών νησιωτικών κρατών και περιοχών υψηλού κλιματικού κινδύνου.

• Καινοτομία και διαφάνεια: Επενδύσεις 50 δισ. ευρώ σε έρευνα πράσινων τεχνολογιών και ανάπτυξη ψηφιακών εργαλείων παρακολούθησης εκπομπών σε πραγματικό χρόνο.

Οι αποφάσεις της COP και η ευρωπαϊκή συμβολή

Στο πλαίσιο της COP30 υποβλήθηκαν 86 Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές (NDCs) από 113 μέρη. Μεταξύ αυτών είναι και η επικαιροποιημένη NDC της ΕΕ, που προβλέπει μείωση καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 66,25% έως 72,5% έως το 2035 σε σχέση με το 1990, καλύπτοντας όλους τους τομείς της οικονομίας. Παρά τη συνεχιζόμενη άνοδο των παγκόσμιων θερμοκρασιών, η πλήρης εφαρμογή των νέων NDCs εκτιμάται ότι μπορεί να αναχαιτίσει την αυξητική πορεία των εκπομπών και να φέρει τον παγκόσμιο στόχο πιο κοντά σε επιτεύξιμα επίπεδα.

Παράλληλα, τα μέρη της COP συμφώνησαν στην πρωτοβουλία «Global Mutirão», μια συλλογική παγκόσμια προσπάθεια συντονισμένης εφαρμογής κλιματικών λύσεων. Δημιουργείται επίσης ένας νέος «Παγκόσμιος Επιταχυντής Υλοποίησης», που θα στηρίζει χώρες στην εφαρμογή των εθνικών σχεδίων προσαρμογής και στις Διετείς Εκθέσεις Διαφάνειας.

Οφέλη και προοπτικές

Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η συμφωνία ενισχύει τη στρατηγική του Green Deal και τον στόχο κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Παράλληλα, αναμένονται σημαντικά οικονομικά οφέλη, όπως η δημιουργία έως και ενός εκατομμυρίου νέων θέσεων εργασίας στον τομέα της καθαρής ενέργειας, καθώς και μειωμένοι κλιματικοί κίνδυνοι για κρίσιμους τομείς όπως η γεωργία και ο τουρισμός. Σε παγκόσμιο επίπεδο, ειδικοί εκτιμούν ότι η επιτυχής υλοποίηση της συμφωνίας θα μπορούσε να περιορίσει σοβαρές επιπτώσεις, όπως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Την ίδια στιγμή, τονίζεται ότι χωρίς άμεση εφαρμογή των δεσμεύσεων, ο στόχος του 1,5°C παραμένει εύθραυστος.

Παρά το θετικό κλίμα, πολιτική αστάθεια, ενεργειακές εξαρτήσεις και καθυστερήσεις στην εφαρμογή εξακολουθούν να αποτελούν σοβαρά εμπόδια. Η ΕΕ ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει σε ετήσιες εκθέσεις παρακολούθησης, με την επόμενη αξιολόγηση να έχει προγραμματιστεί για το 2026 στην Κοπεγχάγη.

Ανδρέας Μηλιώνης Δημοσιογράφος