Νερό: Τα οφέλη, οι κίνδυνοι και η απειλή της αφυδάτωσης

Η σοβαρή αφυδάτωση δεν είναι πολύ συνηθισμένη στους υγιείς ανθρώπους. Υπάρχουν όμως και εξαιρέσεις, όπως οι ηλικιωμένοι, οι αθλητές που συμμετέχουν σε πολύ απαιτητικούς αγώνες όπως οι Μαραθώνιοι και τα νήπια και τα μικρά παιδιά με σοβαρή διάρροια.

Το νερό είναι το πιο σημαντικό στοιχείο της διατροφής μας. Ενας άνθρωπος μπορεί να επιβιώσει σχεδόν δύο μήνες χωρίς φαγητό, αλλά δίχως νερό θα χάσει τη ζωή του μέσα σε περίπου επτά ημέρες. Το νερό αντιπροσωπεύει το 75% του βάρους σώματος ενός νηπίου και το 55% του βάρους ενός ηλικιωμένου.

Τα κύτταρά μας δεν λειτουργούν χωρίς νερό και ο οργανισμός διαθέτει ένα εξελιγμένο, πολύπλοκο σύστημα για να εξασφαλίζει την επαρκή παροχή του. Μέρος αυτού του συστήματος είναι και η δίψα που συνήθως αποτελεί αξιόπιστη ένδειξη ότι ο οργανισμός χρειάζεται περισσότερο νερό. Μία άλλη ένδειξη είναι το σκούρο χρώμα των ούρων.

Τα οφέλη
 
Η καλή ενυδάτωση του οργανισμού παρέχει πολλά οφέλη στην υγεία. Είναι καλά τεκμηριωμένο ότι προστατεύει από τη νεφρολιθίαση και υπάρχουν ενδείξεις ότι καταπολεμά τη δυσκοιλιότητα και το ασκησιογενές άσθμα. Μπορεί επίσης να προστατεύει από αγγειακά προβλήματα, όπως το εγκεφαλικό, από την ταχυκαρδία ή την απότομη μείωση της αρτηριακής πίεσης, ενώ είναι εξαιρετικά σημαντική για τους πάσχοντες από διαβήτη.

Παρότι το νερό έχει ζωτική σημασία, σχετικά λίγες είναι οι καλά σχεδιασμένες μελέτες που αφορούν την κατανάλωσή του, κατά τον δρα Μπάρι Μ. Πόπκιν, καθηγητή Διατροφής στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Τσάπελ Χιλ. Και αυτό διότι «οι περισσότερες έως τώρα μελέτες αφορούν συγκεκριμένα όργανα, όπως τους νεφρούς ή τους πνεύμονες, και όχι όλα τα συστήματα του οργανισμού» εξηγεί στην εφημερίδα «Νιου Γιορκ Τάιμς».

Ετσι, δεν υπάρχουν επίσημες κατευθυντήριες οδηγίες για την κατανάλωση νερού, η οποία εξαρτάται από τη διατροφή, το σωματικό βάρος, το επίπεδο της φυσικής δραστηριότητας και το περιβάλλον όπου ζει κανείς.

Η επαρκής πρόσληψη
 
Το Ινστιτούτο Ιατρικής (ΙΟΜ), ο συμβουλευτικός οργανισμός των ΗΠΑ που εκδίδει τις κατευθυντήριες συστάσεις για την κατανάλωση θρεπτικών συστατικών, αναφέρει ότι η επαρκής πρόσληψη μπορεί να κυμαίνεται από 700 ml (περίπου τρία μέτρια ποτήρια) την ημέρα για τα νεογέννητα έως 3,8 λίτρα (16 φλιτζάνια) για τις γυναίκες που τρέφουν αποκλειστικά τα μωρά τους με μητρικό γάλα. Ωστόσο μπορεί κάποιος να είναι καλά ενυδατωμένος και με μικρότερες ποσότητες, προσθέτει.

Ο ΙΟΜ διευκρινίζει πως σε αυτές τις ποσότητες συνυπολογίζονται κάθε είδους ροφήματα και τρόφιμα που περιέχουν νερό. Στην πραγματικότητα, ο ΙΟΜ υπολογίζει ότι το νερό των τροφίμων αντιπροσωπεύει το 20% της ημερήσιας πρόσληψης υγρών του μέσου ανθρώπου.

Οι κίνδυνοι
 
Οπως προαναφέρθηκε, ασκούμενοι και ηλικιωμένοι είναι δύο πληθυσμικές ομάδες που πρέπει να προσέχουν πολύ την πρόσληψη υγρών.

Οι ασκούμενοι πρέπει να πίνουν άφθονο νερό, ιδίως όταν προπονούνται σκληρά και η ζέστη και η υγρασία τούς προκαλούν έντονη εφίδρωση. Θα πρέπει όμως να προσέχουν να μην το παρακάνουν: έχουν αναφερθεί περιστατικά αθλητών που έχασαν τη ζωή τους έπειτα από αγώνες όπως ο Μαραθώνιος διότι ήπιαν περισσότερο νερό απ' όσο μπορούσαν να διηθήσουν οι νεφροί τους, με συνέπεια να εκδηλώσουν διόγκωση των κυττάρων και θανατηφόρα χαμηλά επίπεδα νατρίου και άλλων ηλεκτρολυτών στο αίμα.

Η αφυδάτωση επίσης είναι επιζήμια: μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη εγρήγορση, συγκέντρωση, χρόνους αντίδρασης, μάθηση, μνήμη, ψυχική διάθεση και λογική σκέψη και να προκαλέσει πονοκέφαλο, κόπωση και άγχος.

Η αφυδάτωση απειλεί ιδιαιτέρως τους ηλικιωμένους, των οποίων όχι μόνο υπολειτουργεί ο μηχανισμός της δίψας, αλλά βασανίζονται από συχνουρία και έτσι μειώνουν την πρόσληψη υγρών – συνήθεια που μπορεί να αποβεί μοιραία, κατά τον δρα Πόπκιν.